خطرات نشت گاز در منازل و راه های مقابله با آن

نشت گاز در منازل و آپارتمان ‌ ها

نشت گاز در آپارتمان ‌ها و خانه های ویلایی و سکونت گاه ها یا اماکن اداری یک دردسر جدی و مشکل مهمی است که باید سریعاً به آن رسیدگی شود. نشت گاز طبیعی، که احتمالاً شامل گاز متان است، می‌تواند یکی از خطرات جدی در محیط‌های مسکونی و اداری باشد. در ایران طبیعی برای انرژی گرمایش گاز در ساختمان‌ها استفاده می‌شود، اما نشت آن می‌تواند عواقب وحشتناکی داشته باشد که شامل مسمومیت و تلفات جانی است.

در سالهای اخیر، حوادث مرتبط با نشت گاز در سراسر جهان و به ‌ ‌ در ایران به یک معضل جدید تبدیل شده است . آمار و ارقام نشان می دهد که هر ساله تعداد قابل توجهی از مرگ و میره ها و حوادث جدی به دلیل نشت گاز در منازل و ساختمان ها رخ می دهد.

گاز طبیعی به خودی خود بی‌بو است، به همین دلیل برای تشخیص آسان‌تر نشتی گاز، ماده‌ای بو دار به نام مرکاپتان به آن اضافه می‌شود. مرکاپتان یک ترکیب آلی  با فرمول شیمیایی C7H16 است. با استفاده از مرکاپتان، در شرایط استفاده از گاز، بوی تند و نامطبوعی ایجاد می شود که برای افراد قابل تشخیص است و اگر به سرعت به آن توجه شود، به حوادث جدی ناشی از نشت گاز می شود.. نشت گاز طبیعی در محیط های بسته مانند کابینت ها ، اتاق های با مساحت کم می تواند خطرات بسیار جدی ایجاد کند. با این شرح هرگاه بوی گاز را در منزل حس کردید، باید فوراً احتیاطی را انجام دهید.

خطرات نشت گاز

خطر انتشار طبیعی به آتش سوزی گاز و انفجار نیست. یکی از مهم ترین خطرات نشت گاز، حذف حذفی از هوای محیط و مسمومیت بزرگسالی افراد حاضر در محل است. این موضوع خصوصیاً در زمان استراحت شبانه می تواند به صورت آرام و بدون هوشیار شدن سکنه ساختمان، سلامت افراد را به صورت جدی به خطر اندازد. خطرات ناشی از نشت گاز در اماکن بسته به شرح زیر هستند:

1-آتش سوزی یا انفجار

گاز طبیعی اشتعال است و در مجاورت هوا و وجود جرقه، می‌تواند منجر به ایجاد آتش‌سوزی یا انفجار شود. این نسبت برای سوختن گاز طبیعی (متان) به طور کلی نیاز به نسبت هوا به گاز حدود 10:1 تا 15:1 است. اصطلاحاً این نسبت به ‌ عنوان نسبت هوا به گاز ( نسبت هوا/سوخت) شناخته می شود. به عبارت دیگر، درصورتی که مقدار گاز موجود در هوا به یک پانزدهم حجم هوای محیطی به خطر آتش سوزی می رسد و کاملاً جدی است. برای سوختن هر یک واحد گاز (مثلاً یک متر مکعب) نیاز به 10 تا 15 واحد وجود دارد. این نسبت هوا به گاز بر اساس نوع و شرایط محیطی مختلف و عوامل دیگری مانند فشار و دما متفاوت است. نشت گاز در محیط‌های بسته و بدون ورود هوا  یا ا تعویض هوا می‌تواند به تجمع گاز در موقعیت منجر شود. در صورتی که این گاز به‌اندازه کافی در محل‌هایی نظیر محفظه بسته کابینت یا کمد ها و انباری‌ها تجمع پیدا کند، حتی یک جرقه کوچک هم می‌تواند باعث انفجار و ایجاد آتش سوزی شود که عواقب بسیار جدی و حتی ویرانگری را به‌همراه دارد.

2-مسمومیت توسط گاز طبیعی

مسمومیت انسان توسط گاز طبیعی اغلب به‌دلیل کاهش اکسیژن در محیط رخ می‌دهد. هنگامی که گاز متان منتشر می‌شود با اکسیژن هوا به آرامی ترکیب شده و اکسیژن را از محیط می‌زداید به این دلیل افراد در معرض خطر خفگی قرار می‌گیرند. این نقصان در ابتدا باعث ایجاد علائمی مانند سرگیجه، تهوع، سردرد، ضعف و حتی کاهش هوشیاری می‌شود. در صورتی که افراد برای مدت زمان نسبتاً طولانی در معرض گاز متان باشند، این نارسایی می‌تواند به مرگ ناشی از خفگی منتهی شود.

گاز طبیعی، که اغلب از متان تشکیل شده‌است، به‌صورت ناخواسته و بدون احتراق می‌تواند اکسیژن را از محیط جذب کند. این فرایند به‌عنوان جذب اکسیژن محیط توسط گاز معروف است. در واقع، گاز طبیعی از محیط پیرامون خود اکسیژن را جذب می‌کند و باعث کاهش مقدار اکسیژن در محیط می‌شود.

این جذب اکسیژن می‌تواند به مسمومیت گازی و خطراتی مانند خفگی و ناتوانی تنفسی منجر شود. این خطرات به‌ویژه در محیط‌های بسته و کوچک مانند اتاق‌ها یا اتاق‌های کاری بسیار جدی‌تر و مرگبارتر عمل می‌کند. نشت گاز خصوصاً می‌تواند باعث مشکلات تنفسی برای افرادی شود که گرفتار بیماری‌های مربوط به ریه هستند.

علل بروز نشت گاز

رعایت استانداردها و دستورالعمل‌های حرفه‌ای در زمان اجرای لوله کشی گاز و استفاده از مصالح و تجهیزات گازسوز مناسب و دارای استاندارد و به‌کارگیری افراد متخصص دارای صلاحیت حرفه‌ای در زمان اجرا و نصب وسایل گازسوز گام مهمی در پیشگیری از بروز نشت در لوله کشی گاز ساختمان‌ها است. عمده دلایل بروز حادثه و نشت در لوله کشی ساختمان‌ها عبارتند از:

1. مصالح و تجهیزات:

 استفاده از مصالح نامناسب در زمان اجرای لوله کشی و به‌کارگیری تجهیزات گاز سوز بی کیفیت یا اجرای نادرست لوله‌های گاز توسط افراد بی صلاحیت یا نصب غیر اصولی تجهیزات گاز سوز می‌تواند منجر به نقص و نشت گاز در سامانه‌های گازرسانی شود.

2. عوامل محیطی و فرسودگی:

عوامل محیطی مانند زلزله، ضربات فیزیکی ناخواسته وارده به لوله‌ها و شیرآلات در زمان جابه‌جایی لوازم خانگی یا تعمیرات و بازسازی در ساختمان‌ها و یا فرسودگی شیرآلات و اتصالات و پوسیدگی و خوردگی در لوله‌ها می‌توانند به لوله‌های گاز صدمه بزنند و نشت در آنها را به وجود آورند. با بالا رفتن سن ساختمان لوله کشی گاز نیاز به نشت‌یابی و بازبینی دوره‌ای دارد تا از حوادث احتمالی پیشگیری شود.

3-نقص در جوشکاری لوله ها

جوشکاری لوله های گاز در هنگام اجرا باید توسط افراد ذی صلاح دارای مهارت حرفه ای انجام و استانداردهای مربوطه رعایت شود. این فعالیت ها باید تحت نظارت مهندسین دارای صلاحیت از نظام مهندسی ساختمان بازرسی و کنترل و تایید شود. در صورتی که هر یک از این مراحل دچار نقصان یاشد، احتمال بروز نقص در جوشکاری و ایجاد نشت در سامانه گازرسانی افزایش می یابد.

به دلیل آنکه اغلب لوله های گاز اغلب در کف ساختمان یا دیوار و به صورت توکار عبور داده می شوند، این موقعیت ها زیر مصالحی نظیر سنگ و سرامیک پوشیده هستند و در صورت بروز نشت شناسایی موقعیت آنها صرفاً با استفاده از تجهیزات پیشرفته و افراد خبره ممکن است.

اهمیت نشت‌یابی گاز خانگی

شناسایی و رفع نشت گاز طبیعی در محیطهای مسکونی و اداری بسیار حیاتی است تا از وقوع حوادث و مسمومیت‌های احتمالی جلوگیری شود. نشت‌یابی به‌موقع می‌تواند از وقوع حوادث جلوگیری کند. تشخیص نشتی‌های کوچک قبل از اینکه به مشکلات بزرگ‌تر تبدیل شوند، می‌تواند در هزینه‌های تعمیر صرفه‌جویی کند. جلوگیری از مسمومیت و خفگی سکنه ساختمان‌ها بسیار مهم و غیرقابل ارزش‌گذاری به‌لحاظ مادی است.

علائم بروز نشت گاز

نشانه‌هایی که ممکن است به وجود نشت گاز اشاره کنند عبارتند از:

1. بوی تند و عجیب:

 گاز طبیعی حاوی افزودنی‌هایی است که بوی خاصی به آن می‌دهد. این افزودنی‌های بودار به گاز اضافه‌شده‌اند تا بتوان نشت گاز را به‌راحتی شناسایی کرد. بنابراین، هرگونه بوی عجیب و ناشناخته در منزل که به‌ویژه در نزدیکی تجهیزات گازی احساس شود، ممکن است نشانه‌ای از وجود نشت گاز باشد.

2. علائم فیزیکی:

علائمی مانند سردرد، سرگیجه، تهوع، استفراغ، ضعف و احساس خستگی بیش از حد می‌توانند ناشی از کمبود اکسیژن در محیط یا وجود گازهای خطرناک و مسمومیت گازی باشند. این علائم ممکن است در افراد یا حیوانات خانگی که در محیط نزدیک به منبع نشت گاز قرار دارند مشاهده شود و شدت و ضعف آن در هر کس با توجه به مقاومت بدنی و فیزیولوژی افراد تا حدودی متفاوت است.

ما ارائه کننده خدمات نشت‌یابی گاز خانگی  هستیم

ما برای نشت‌یابی، به تجهیزات و دستگاه‌های پیشرفته تشخیص نشت گاز که به‌طور خاص برای این منظور طراحی‌شده‌اند، مجهز هستیم. بررسی‌های دوره‌ای سلامت لوله کشی گاز که توسط متخصصان صاحب صلاحیت حرفه‌ای ما انجام‌می‌شود، می‌تواند به حفظ امنیت خانه‌ها و منازل کمک کند. اگر از عمر لوله کشی داخلی منزل یا آپارتمان شما بیش از 10 سال می‌گذرد یا در صورت مشاهده هرگونه نشانه‌ای از نشت گاز می‌توانید جهت بررسی و نشت‌یابی گاز با ما تماس بگیرید.

نشت‌یابی گاز در منازل چگونه انجام‌می‌شود؟

نشت‌یابی گاز در منازل یک فرآیند حیاتی است که برای شناسایی و رفع نشت‌های گاز طبیعی یا گازهای دیگر انجام‌می‌شود. این فرآیند توسط مهندس دارای صلاحیت حرفه‌ای و با استفاده از تجهیزات و روش‌های نوین نشت‌یابی گاز انجام‌می‌شود. در این فرآیند تست‌های استاندارد بر روی خطوط لوله به انجام می‌رسد و موقعیت نشت‌های موجود در خطوط لوله روکار و توکار با دقت شناسایی می‌شوند تا از سلامت خطوط لوله اطمینان حاصل شود. کارشناس به محل مراجعه و با تجهیزات پیشرفته مبادرت به نشت‌یابی و شناسایی موقعیت‌های دارای نشت احتمالی می‌نماید.

مهارت های مهندسین و تکنسین های نشت یاب

مهارت و تخصص‌هایی که مهندسین حوزه نشت‌یابی حرفه‌ای گاز باید داشته‌باشد عبارتند از:

1. دانش فنی در زمینه گاز:

یک نشت‌یاب گاز باید دارای دانش کامل در زمینه ویژگی‌ها، رفتار، و خطرات مربوط به انواع مختلف گازها باشد. این شامل دانش در مورد خصوصیات فیزیکی و شیمیایی گازها، نحوه عملکرد تجهیزات گازی، و روش‌های شناسایی و رفع نشت‌های گازی است. همچنین باید سامانه‌های گازرسانی را به‌خوبی بشناسد و از صلاحیت حرفه‌ای طراحی و نظارت بر اجرای سامانه‌های گازرسانی برخوردار باشد.

2. تجربه عملی:

تجربه عملی در زمینه نصب، تعمیر و نشت‌یابی تجهیزات و سامانه‌های گازرسانی بسیار حیاتی است. این شامل توانایی انجام آزمایش‌ها و تست‌های مورد نیاز، تشخیص و رفع نشت‌های گازی، و نظارت بر اجرای تعمیرات صحیح در سامانه‌های گازرسانی است.

3. دانش ایمنی:

یک نشت‌یاب گاز باید دارای دانش کافی در زمینه ایمنی و احتیاطات لازم برای کار در محیط‌های پرخطر باشد. این شامل دانش در مورد خطرات مرتبط با نشت‌های گازی، استفاده از تجهیزات ایمنی، و روش‌های عملیاتی ایمن کار با گازها است.

4. مهارت‌های ارتباطی:

ارتباطات مؤثر با مشتریان و سایر اعضای تیم، از جمله مهارت‌های لازم برای یک نشت‌یاب گاز است. باید توانایی ارائه توضیحات فنی به مشتریان را داشته‌باشند و بتوانند به‌طور واضح و قابل فهم درباره خطرات نشت گاز و روش نشت‌یابی و تعمیرات مناسب محل نشت و تست‌های مورد نیاز و راه‌های پیشگیری از بروز مشکل در آینده صحبت کنند.

5. تجربه در استفاده از تجهیزات نشت‌یابی:

تجربه در استفاده از تجهیزات نشت‌یابی مختلف از جمله دانش عمومی از سنسورهای سنجش گاز، دستگاه‌های الکترونیکی، تجهیزات تست گازی که برای شناسایی و ردیابی نشت‌های گازی مورد استفاده قرار می‌گیرند، از جمله مهارت هایی است که نشت یاب گاز باید داشته‌باشد.

در کل، یک نشت‌یاب گاز باید دارای ترکیبی از دانش فنی، تجربه عملی، مهارت‌های ارتباطی، و تجربه در استفاده از تجهیزات نشت‌یابی باشد تا بتواند به‌طور مؤثر و ایمن نشت‌های گازی را شناسایی و رفع کند.

پرسش و پاسخ (سوالات متداول)

س: پس از بروز نشت گاز باید چه اقداماتی انجام بدهیم؟

ج: در اولین قدم شیر اصلی گاز را ببندید. با باز کردن در و پنجره در محیط تهویه کافی ایجاد نمایید. محل‌های دارای فضاهای بسته نظیر کابینت‌ها و کمدهای دیواری نزدیک به مسیرهای عبور لوله‌های توکار را جهت اطمینان از عدم تجمع گاز کنترل نمایید و در صورت نیاز با بازگذاشتن درب کمدها و کابینت‌ها برایشان تهویه مناسب ایجاد نمایید. اطمینان حاصل نمایید که نشت گاز فقط در آپارتمان شما احساس شده‌است و مربوط به نشت از واحدهای آپارتمانی مجاور نیست. اتصالات و شیرآلات و شلنگ‌های و سایل گازسوز را چک کنید. اگر منشأ نشت برای شما نامشخص است برای شناسایی محل نشت و برطرف کردن عیب با ما تماس بگیرید.

س: در شرایط احساس نشت گاز در ساختمان‌ها اگر با شرکت گاز تماس بگیریم چه خدماتی برای ما انجام می‌دهند؟

ج: شرکت گاز مسئولیت قانونی جهت نشت‌یابی یا انجام سرویس و تعمیرات سامانه گازرسانی داخلی ساختمان‌ها را به عهده ندارد. در چنین شرایطی و پس از اعلام مشترک مبنی بر وجود نشت گاز، این شرکت مسئولیت دارد تا به فوریت مبادرت به قطع گاز مشترک و جمع آوری کنتور گاز از محل نماید. در این شرایط انجام هرگونه عملیات نشت‌یابی و تعمیر بر روی خطوط لوله گاز به عهده مشترک می‌باشد. مشترک موظف است تا با به‌کارگیری افراد ماهر محل نشت را شناسایی و تعمیرات لازم را در محل به انجام رساند. پس از برطرف شدن مشکل و تست و تایید آن توسط مهندسین ذی‌صلاح دارای پروانه صلاحیت تأسیسات مکانیکی ساختمان از سازمان نظام مهندسی ساختمان، کنتور مشترک مجدداً در محل نصب می‌شود.

س: چه تست‌هایی باید بر روی لوله‌های گاز انجام شود تا اطمینان حاصل شود که لوله‌ها فاقد عیب و نقص هستند؟

ج: بر اساس استانداردهای ملی ایران به این منظور معمولاً سه نوع تست فشار شامل تست مقاومت جوش و تست نشت در فشارهای 30 و 10 پوند بر اینچ مربع و 250 میلی‌متر ستون آب انجام‌می‌شود. باید به این نکته توجه داشت که انجام این تست‌ها یک کار تخصصی است که باید توسط افراد ذی‌صلاح و بر اساس استانداردها انجام شود. انجام این تست‌ها در حیطه صلاحیت مهندسین دارای پروانه صلاحیت تأسیسات مکانیکی ساختمان از سازمان نظام مهندسی ساختمان است.

س: لوله کشی داخلی منزل ما توکار است و متوجه شده‌ایم که دارای نشت است. آیا شما توانایی فنی شناسایی محل نشت لوله‌های توکار را هم دارید؟

ج: بله. با استفاده از روش‌های پیشرفته و تجهیزات نوین نشت‌یابی، امکان شناسایی محل نشت در لوله‌های پنهان شده زیر کف یا کار شده زیر مصالح نیز وجود دارد.

س: تست لوله ها و شیرآلات با آب کف تا چه اندازه موثر است؟

ج: تست لوله ها و اتصالات و شیرآلات با کف یا Soap test یک روش موثر در نشت یابی لوله های روکار (قابل مشاهده) است اما امروزه به دلایلی از جمله زیباتر شدن نمای داخلی ساختمانها اغلب مسیر لوله کشی گاز از زیر مصالح در کف و دیوارهای ساختمان عبور می کند و به همین دلیل اکثر مسیر لوله کشی های گاز غیرقابل روئیت است. در لوله کشی توکار، تست با آب کف غیرموثر است. اگر لوله کشی ساختمان شما توکار است یا لوله های روکار در محلهای غیر قابل دسترسی قرار دارند، صرفاً تجهیزات پیشرفته نشت یابی مجهز به سنسورهای الکترونیکی می توانند موقعیت نشت های موجود در سامانه گازرسانی را شناسایی نمایند و تست آب کف در چنین موقعیت هایی کاربرد ندارد.

س: پیمانکار اجرای لوله کشی گاز هستم. در یکی از پروژه ها پس از اتمام اجرای لوله کشی گاز و انجام تست فشار متوجه شدیم که لوله کشی دارای نشت است. لوله ها توکار اجرا شده اند. شما امکان شناسایی محل آسیب دیده لوله های توکار را دارید؟ چطور این کار را انجام می دهید؟

ج: بله. با استفاده از تجهیزات دیجیتال نشت یابی حرفه ای و روش های جدید نشت یابی خطوط لوله زیرزمینی می توان موقعیت آسیب دیده را شناسایی کرد.